تامین نیازهای جنسی همسران

 یکی از نخستین اموری که در مشاوره با زوج ها به آن می پردازند، تأمین نیازهای جنسی است. در جوامع اسلامی (از جمله ایران)، رفتارهای جنسی پیش از ازدواج، نابهنجار و غیر اخلاقی به شمار می آید. به همین علت، معمولا زوج ها به ویژه مردان با ازدواج در درجه اول به دنبال تأمین نیازهای جنسی خود هستند. در چنین فضایی، توجه به روابط جنسی زوجین مهم تر است. برداشت فرد از احساس جنسی و اندام های مربوط به آن، بعد مهمی از شخصیت انسان است. درباره این نیاز طبیعی انسان دو نگاه افراطی و تفریطی رواج داشته است. برخی به سبب مشترک بودن این نیاز بین انسان و حیوان، به آن نگرشی منفی و تحقیر آمیز دارند و با شرمساری و به زشتی از آن یاد می کند؛ این نگاه در مسیحیت رسوخ یافته است و در رویارویی با این نیاز، رهبانیت را تنها راه دین داری و کسب معنویت قلمداد می کنند (راسل، بی تا، ص ۲۵-۳۰). اندیشمندان گذشته غرب نیز دید نسبتا مشابهی به رفتار جنسی داشتند (مطهری، ۱۳۵۹، ص ۶۳۱۶۲۸). ترویج و رسوخ چنین نگرشی، موجب تلقی منفی از رفتار جنسی و بروز احساس گناه و شرمساری در پی آن می شود.
نگاه مقابل، نقش غریزه جنسی را در شخصیت انسان بسیار برجسته می شمارد و تحول روانی را براساس غریزه جنسی تبیین می کند. فروید با پرورش این دیدگاه، اساس همه تحولات شخصیت از جمله خلاقیت را به غریزه جنسی مرتبط کرد (شولتز، ۱۳۷۹، ص ۶۸). این دیدگاه به زیاده روی و بی بندوباری در رفتار جنسی در جوامع غربی انجامیده است.
به نظر می رسد، نگاه میانه و در چارچوب ارزش های اخلاقی و دینی، می تواند رفتار جنسی را بخشی از رفتارهای طبیعی انسانی قرار دهد و آن را در جهت سلامت روانی انسان سوق دهد. همین نگاه در رضایت زناشویی نقش مهمی دارد؛ برای همین، این اصول در روابط جنسی را در زوج درمانی با زوجین به گفتگو می گذارند.

 با توجه دادن زوجین به طبیعی بودن این نیاز و آثار مثبت آن در روابط زن و مرد می توان آنان را به پذیرش آن و ایجاد تلقی مثبت از آن ترغیب کرد. برخی زوج ها از جمله زنان نگاه منفی به روابط جنسی دارند. لازم است ریشه های این نگاه در جلسه درمان بررسی و سپس با آموزه های اسلامی در جهت اصلاح نگاه آنان گام برداشته شود. مثلا درباره عبارات زیر از متون اسلامی گفتگو شود:
۱.(مؤمنان) تنها آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند که در بهره گیری از آنان ملامت نمی شوند (مؤمنون، ۶ و معارج، ۳۰)
مفهوم این آیه که در قرآن دوبار تکرار می شود، این است که افراد در رابطه جنسی با همسر شایسته سرزنش نیستند.
۲. آمیزش جنسی با همسرانتان، در شبِ روزهایی که روزه می گیرید، حلال است. آنها لباس شما هستند و شما لباس آنها (هر دو زینت هم وسبب حفظ یکدیگرید). خداوند می دانست که شما به خود خیانت می کردید (و این کار ممنوع را انجام می دادید)؛ پس توجه شما را پذیرفت و شما را بخشید. اکنون با آنها آمیزش کنید و آنچه را خدا برای شما مقرر داشته، طلب کنید؟ (بقره، ۱۸۷).
این آیه رابطه جنسی زوجین را که پیش از آن در شب های ماه رمضان ممنوع بود، حلال اعلام می کند و زن و شوهر را برای هم لباس می خواند. گویا رابطه جنسی موجب می شود که زن و شوهر زینت هم و حفظ کننده هم باشند. رابطه ای که این آثار را دارد، در نگاه دینی منفی و بد نیست.
۳. مردم در دنیا و آخرت لذتی بهتر از روابط جنسی ندارند. (کلینی، ۱۴۰۷، ج ۵، ص ۳۲۱).
این سخن از امام صادق (علیه السلام) به لذت رابطه جنسی و بالاتر بودن از لذت های دیگر مادی اشاره کرده است. در این صورت، نباید نگاه منفی به این روابط داشت.
۴. از حضرت على(علیه السلام)  نقل شده است که گروهی از یاران پیامبر(صلی الله علیه و آله) رابطه جنسی با زنان و برخی امور دیگر را بر خود حرام کرده بودند. رسول خدا به آنان گفت: آیا از زنان دوری می کنید، در حالی که من با زنان رابطه دارم… هر کس از روش من دوری کند، از من نیست. خداوند این آیه را نازل کرده است: «ای کسانی که ایمان آورده اید! حرام نکنید طیباتی را که خداوند بر شما حلال کرده است» (مائده، ۸۷).
این رویداد نیز با نگاه منفی به روابط جنسی برخورد می کند. خواندن متن این روایات و گفتگو در مورد آنها می تواند در اصلاح نگاه منفی زوجین به روابط جنسی مؤثر باشد.

پذیرش چارچوب ها و هنجارهایی برای این رفتار و تعهد به آنها که معمولا ادیان و نظریه های اخلاق انسانی آن را پذیرفته اند، ضروری است. رفتار جنسی تنها در چارچوب ازدواج قانونی و تنها بین افراد از دو جنس پذیرفته می شود. این رفتار تنها در فضای خصوصی خانواده یا مکانی مشابه آن پذیرفته است و با برخی از حدود و قیود دیگر که این رفتار را در جایگاه مناسب خود قرار می دهد. این بحث را ضمن مرزها در خانواده پی می گیریم.

لازم است به زوجین آموزش داده شود که نیاز جنسی خویش و طرف مقابل را در نظر بگیرند و از جنبه های مختلف در لذت بخشی متقابل در پرتوی این رفتار بکوشند. درمانگر برای نیل به این هدف، باید از توصیه هایی متون اسلامی به زوج ها استفاده کند. این امور به زن سفارش می شود: آراستگی و زینت، پذیرش قلبی روابط و همراهی در موقعیت های مناسب با شوهر و دوری از بی اعتنایی به همسر (کلینی، ۱۴۰۷، ج۵، ص ۵۰۸). از مرد نیز آراستگی مطابق با همسر (ابن بابویه، ۱۴۱۳، ج ۴، ص ۳۸۱)، پاسخگویی به تمایل همسر و توجه به آراستگی او (همان، ج ۵، ص ۴۹۴) و فراهم کردن مقدمات رفتاری و عاطفی رابطه جنسی (مجلسی، ۱۹۸۳، ج ۵۹، ص۳۲۷ و ج۸۹، ص ۲۳۸) انتظار می رود.

کوتاهی زن و شوهر و ناتوانی یکی یا هر دو در تأمین این نیاز مهم که از اهداف اساسی ازدواج به شمار می آید، موجب آسیب های روانی به آنان و پیدایی زمینه ای برای انحراف و نابهنجارهای فردی و اجتماعی است (ابن بابویه، ۱۴۱۳، ج ۴، ص ۱۳۸۱). رابطه جنسی خوب نیز در سلامت روانی آنان و آمادگی جسمانی و روانی شان برای اداره خانواده نقش بسیار مهمی دارد.
بی تردید هر گونه ناتوانی و ضعف در روابط جنسی در زوج درمانی اسلامی از موضوعات مهم مداخله است. پژوهش های فراوانی، تأثیر آموزش جنسی بر کیفیت و رضایت زناشویی را نشان داده است. برای نمونه، می توان به پژوهش شاه سیاه و همکاران (۱۳۸۸) در مورد زوج های شهر اصفهان اشاره کرد. بخشایش و مرتضوی (۱۳۸۸) نیز همبستگی بین رضایت جنسی و رضایت زناشویی را نشان داده اند. این پژوهش ها همسو با تحقیق نورانی پور و همکاران (۱۳۸۶) است که نشان می دهد بین دانش و نگرش جنسی و رضایت زناشویی همبستگی مثبت وجود دارد و نگرش جنسی با ۹۹ درصد اطمینان می تواند تغییرات رضایت زناشویی را پیش بینی کند.