ولایت در عقد ازدواج

ولایت در عقد ازدواج

افراد ذیل در عقد ازدواج ولایت دارند:

 پدر و جدّ پدری
پدر و جد پدری بر دختر و پسر نابالغ ولایت دارند.

 بستن عقد ازدواج در کودکی
از این رو، اگر هر یک از این دو برای کودکی -با وجود مصلحت یا نبود مفسده بنا بر اختلاف در گسترۀ ولایت ولیّ- عقد ازدواجبسته باشند، دختر و به قول مشهور، پسر نمی‌توانند آن را بعد از بلوغ برهم بزنند.

 ولایت بر سفیه و دیوانه بالغ (عروض قبل از بلوغ)
پدر و جدّ پدری بر سفیه و دیوانۀ بالغی که سفاهت یا دیوانگی‌اش پیش از بلوغ بوده نیز ولایت دارند.

 ولایت بر سفیه و دیوانه بالغ (عروض بعد از بلوغ)
در ثبوت ولایت آن دو بر دیوانۀ بالغی که دیوانگی‌اش پس از بلوغ عارض شده، اختلاف است. همچنین به قولی، ولایت پدر و جدّ پدری بر سفیه بالغ ثابت نیست؛ هر چند پیش از بلوغ سفیه بوده است.

 ولایت بر دختر بالغ رشید
در ثبوت ولایت پدر و جدّ پدری بر دختر بالغ رشید، اختلاف است. قول به عدم ثبوت، به مشهور منسوب است.
بنا بر قول به ثبوت، ولایت آن دو در صورت جلوگیری از ازدواج دختر با همتایی (کفو) که به او تمایل دارد، ساقط می‌شود.

 ولایت بر پسر بالغ رشید و زن بیوه
پدر و جدّ پدری بر پسر بالغ رشید و نیز بر زن بالغ رشید بیوه (ثیّب) ولایت ندارند.

مولا
مولا حق همسر دادن کنیز یا عبد خود را دارد خواه نابالغ باشند یا بالغ، عاقل باشند یا دیوانه و به ازدواج تمایل داشته باشند یا نداشته باشند و در صورت همسر دادن، مولا حق باطل کردن عقد را ندارد.

 حاکم
اگر دیوانه، پدر یا جدّ پدری نداشته باشد، حاکم شرع برای همسر دادن او ولایت دارد و نیز حاکم شرع بر سفیهی که سفاهتش پس از بلوغ حاصل شده، بلکه به قولی بر سفیه به طور مطلق خواه سفاهتش پیش از بلوغ باشد یا پس از آن، ولایت دارد.
همچنین بنا بر قول به ولایت نداشتن پدر و جدّ پدری بر دیوانه‌ای که پس از بلوغ دیوانه شده است، حاکم بر او ولایت دارد. اگر کودک، پدر یا جدّ پدری نداشته باشد، به قول مشهور، حاکم شرع چنین ولایتی بر او ندارد.

 وصیّ
وصیّ برای همسر دادن کسی که در حال دیوانگی بالغ شده است با وجود مصلحت یا نبود مفسده، ولایت دارد، امّا در ثبوت چنین ولایتی برای او بر نابالغ اختلاف است. قول به عدم ثبوت، به مشهور منسوب است.

 عدم ولایت افراد غیر عنوان شده

دیگران حتی مادر برای عقد ازدواج بر کسی ولایت ندارند.